Belki fark etmiş olabilirsin ama fark etmediysen söyleyeyim, toplumun dokusu giderek değişmekte. Hepimiz daha stresli hale gelmiş durumdayız. Aslında veriler hepimizin daha önce hiç olmadığı kadar stresli olduğunu göstermekte. Bu açıdan kırmızı bayrak kaldırmanın zamanı çoktan geldi demektir.
Artık hayat içerisinde daha fazla seçeneğe sahibiz. Birçok sorumluluk, yönetilecek bir dijital yaşam, yönetilecek gerçek bir yaşam, bir iş, evlilik, çocuklar, akşamları seyredilecek diziler veya televizyon programları gibi gibi. Demek istediğimi anlamış olmanı umut ediyorum.
Kronik stres nedir?
Stres vücudumuz için en yıkıcı şeylerden biridir. Bana güvenmelisin, bu konuda seni kandırmaya ve yazımı daha etkili hale getirmeye çalışmıyorum. Özellikle küçük ama sürekli olan bir stres var ve bu tam bir baş belası. Uzmanlar buna kronik stres adını verirler. Kronik stres her gün uğraşman gereken stres kaynağı anlamına gelir.
Yukarıda verdiğim örnekleri şimdi gözünün önüne getirirsen aslında ne demek istediğimi daha net anlamış olursun. Sürekli stres altında olduğumuz zaman tüm vücudumuz çeşitli şekillerde yanlış davranır. Hormonlar dengesizleşir, nörolojik süreçler altüst olur ve yıpranmış, endişeli ve halsiz kalırız.
Kronik stres, kanser ve diyabetle bile bağlantılıdır. Buradaki bilimsel durum biraz karışık olmasına rağmen basit bir özet geçebilirim. Kronik stres veya aşırı stres kötü seçimlere yol açar. Savaş veya kaç tepkisi, stres ortaya çıktığında vücudumuzda olanlardan sadece birisidir.
Stres neden kötüdür?
Stres hayatın yetiştirdiği en önemli katillerden birisidir. Stresin ne kadar yaygın hale geldiği insanların bir kısmı tarafından tam olarak anlaşılmış bir şey değildir. Diğer taraftan anlaşılmayan bir şey ise stresin vücudumuz ve özellikle zihnimiz üzerindeki yıkıcı etkisidir.
En kötü senaryo ise oldukça nettir. Stresli olduğunu düşündüğünde vücudun stresli gibi tepki verir. Bu gerçekten bir kısır döngünün içerisine dahil olmak gibidir. Stresten kaçınmak veya en azından onu sınırlandırmaya çalışmak, çeşitli nedenlerle hayati önem taşır.
Her güne nasıl başladığımız gibi çok küçük şeyler stres seviyemiz üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Örneğin, seni kaldırmak için kurmuş olduğun alarm düğmesine ertelemek için birkaç kez bastığın zaman çoktan geç kalmış olursun. Sonuç mu? Sonuç olarak hemen stres ve endişeyi beraberinde getirmiş olursun.
Küçük şeylerin kolayca bir araya gelip bir yük oluşturması ne kadar kolay öyle değil mi? Geç kalırsan kahvaltıyı kaçırırsın veya hazır yiyeceklere dadanırsın. Öğle yemeğinde fazla yersin ve gün bundan sonra daha kötü hale gelir. İşte sonra bitkin ve huysuz olursun. Bu yüzden spor yapmayı atlarsın. İşte stres bir gününü böyle mahvedebilir.
Zamanında kalkmalısın
Her ne olursa olsun güne zamanında başlamalısın. Her gün 10 dakika biraz daha erken uyanırsan daha rahat olursun. Rahat bir kahvaltının tadını çıkarırsın. Midende kaygı ve endişe hissetmezsin. Gün boyunca daha iyi seçimler yaparsın. Spor yapmak için gerekli enerjiyi vücudunda bulabilirsin.
Bu görünüşte önemsiz bir değişiklik gibi gelebilir. Ama stres seviyeni büyük ölçüde değiştirecektir. Günlük yaşamında büyük miktarlarda değişikliğe neden olacaktır. Elbette zaman zaman hepimiz işe geç kalabiliriz. Fakat bu davranış düzenli bir alışkınlığa dönüştüğü zaman ortada bir sıkıntı var demektir.
Herkesin stresli olabileceğini bilmelisin
Seni iş yerinde ezen bir patron ile empati kurmak kolay olmayabilir ama buna katlanabilirsin. Hepimiz stresle çarpışırız. Yaşlandıkça, sağlıklı bir stres düzeyini korumak daha da zorlaşır. Metabolizmamız yavaşlar, stres ve sorumluluk artar. Sağlıklı kalmak çok ama çok zorlaşır.
Harekete geçmek için en iyi zaman kaç yaşında olursan ol bugündür. Birçok kişi artan stresin hayatın sadece bir parçası olduğunu düşünerek kandırılır. Böylece birçok kötü alışkanlık hayatımıza giriş yapmış olur. Bedenimiz ve zihnimiz güçlü durumda değilken bize yetişmeye başlarlar. Kronik stresin küçük şeyleri biriktirdiğini unutmamalısın.
Negatif bir risk faktörü olarak stresin gerçek nedeni küçük olan ve görünüşte önemsiz sorunlardan kaynaklanır. Vücudumuzun çeşitli egzersiz yönleriyle stres faktörleriyle başa çıkması beklenir. Bu, sosyal medya güncellemeleri veya selfie açıları konusunda sürekli endişelenmen anlamına gelmez.
İşte sorun tam olarak burada yatar. Modern yaşam kronik olarak çok stresli durumdadır. Bu sadece bir gerçektir ve bu gerçekle yaşamaya alışmak yerine onunla savaşmayı bilmen gerekir. Elbette doğru yöntemlerle ve herkesin stresli olabileceğini bilerek bunu yapmalısın.
Günlük program yapmalısın
Hayatta gerçekten kendini biraz daha rahat hissetmek istiyor musun? Öyleyse günlük programlar yapmalısın. Günlük yapılacaklar listesi oluşturmak sana bu konuda yardımcı olacaktır. Sadece bir plana sahip olmak dahi kendini daha az stresli hissetmene yardımcı olacaktır.
Öyleyse ne duruyorsun? Çalıştığın işin stresle dolu olduğunu neden unutuyorsun? Belki iş zamanı olmasa bile günün geri kalanına hükmetmen söz konusu olabilecektir. Kendini rahatlamış hissedersin ve günün iş kısmına daha iyi odaklanırsın. Hep iş diyorum ama hayatımız maalesef yoğun iş saatleriyle dolu olduğundan stresin merkezi orası.
Tozları ortadan kaldırmalısın
Bir program yapmak kadar önemli olan, gerçekten önemli olmayan şeyleri ortadan kaldırmaktır. Bu adım çoğu zaman en zor adımdır ve itiraf etmek gerekirse bu adımda ben de zorlanıyorum. Bu benim için en önemli alışkanlıklarımdan birisi olan okumaktır.
Kısacası gözümün iliştiği ve iyi dediğin her kitabı okumak istiyorum. Fakat ne kadar çok kitap okursam o kadar erken kalkmak veya akşamları kendime ait vakitten daha fazla feragat etmem gerekiyor. Sonuç olarak bir çıkmaz gibi durabilir ama bunun üstesinden gelmek için de bir plan oluşturmuş durumdayım.
Bu planı denize düşmeden yüzmek olarak adlandırabilirim. Keyif aldığın şeyleri yapmana izin veren zamanlar belirlemelisin. Üzerinde daha az kontrol sahibi olduğumuz stres unsurları vardır. Örneğin iş, aile vb. gibi şeyler bu kapsamdadır. Bir şey dikkatini çekti mi? Daha az kontrol sahibi olmaktan söz ettim.
Kontrol ettiğimiz küçük şeylerin sorumluluğunu üstlenmek, güven oluşturmamıza yardımcı olabilir. Kaçınılmaz olarak yüzleşmemiz gereken büyük streslere daha uyumlu hale gelmemizi sağlayabilir. Bu nedenle üzerinde durman gerekirse kontrol edebildiğin şeylerin üzerinde durmalı ve gerisini pek kafaya takmamalısın.
Egzersiz yapmalısın
Her zaman önerdiğim gibi yine yeniden egzersiz yapmayı önereceğim. Sebebi ise çok bellidir. Seni daha az stresli ve daha sağlıklı yapacaktır. Egzersiz yapmak için spor salonuna kayıt olmana gerek yoktur. Evde egzersiz yaparak çeşitli kazanımlar elde etmeyi başarabilirsin.
Küçük hareketlerle egzersiz yapabilirsin. Meditasyon yaparak daha sağlıklı olabilirsin. Yoga yaparak hem egzersizi hem de zihin besleyici adımları atabilirsin. Seçim sana kalmış ama en basitinden 5-10 dakikalık yürüyüş dahi stresten arınmana yardımcı olacak kadar etkilidir. Kronik stres daha ciddi bir sorun olmadan harekete geçmelisin.
Zehirli ilişkileri düzeltmelisin
İlişkiler hayatımızın en önemli parçalarından birisidir. Gerek aile ilişkileri gerek ise aşk ilişkileri olsun sinir bozucu pek çok durumla karşı karşıya kalabiliriz. Hepimiz son derece sinir bozucu olan ama aynı zamanda sevimli görünen arkadaşlıklara sahip durumdayız. İşte bu tür ilişkiler maalesef aşırı streslidirler.
Geç kalmış kişilerle uğraşmak istemiyor musun? Öyleyse buluşmalara ve görüşmelere katı kurallar koymayı deneyebilirsin. Bir buluşmaya gelmek istemeyen bir kişiyle mi uğraşıyorsun? Önce dinlenmeye ihtiyaç duyup duymadığını anlamalısın. Çünkü onların da stresli olabileceğini unutmamalısın.
Zamanına sahip çıkmalısın
Hayattaki yükümlülüklerin neler? Önce bunları bir düşünmelisin. Çünkü yükümlülüklerini gerçekten yapman gereken şeylerle sınırlamalı ve daha fazlasını yapmak için çaba göstermemelisin. Örneğin, hafta sonunu ne pahasına olursa olsun korumayı hedef haline getirebilirsin.
Cep telefonları, mesajlaşma ve e-posta söz konusu olduğunda bazen yalnız bir zamanı güvence altına almanın tek yolu herhangi bir planı kabul etmemek veya bazen hiçbir mesajı yanıtlamamaktır. Vücudun ve zihnin daha stresli olacakları için sana minnettar kalacaklardır. Öyleyse ne duruyorsun? Zamanına sahip çıkmanın yollarını bulmalısın.
Kendine zaman ayırmalısın
Haftada en az 1 gününü kendine ayırmalısın. Bu gün sadece sana ait olmalıdır. Evli ve çocuklu olman durumunda aynı zamanda ailene vakit ayıracağın bir zaman dilimine sahip olmalısın. Tutarlı bir şekilde bunun gibi küçük detaylara dikkat etmezsen çok kısa süre içerisinde stres balonu patlar ve sonuçlarına katlanırsın.
Burada gözden kaçan bir kısım elbette büyük miktarda sessiz zamanının olduğundan emin olmaktır. Yalnız geçirdiğin zamanı korumak çok önemlidir. Sürekli stres ve gürültü altında çalışıyorsan zaman zaman bunalırsın. Bu yüzden ne yapıp edip kendine ait bir zaman dilimi oluşturmaya çalışmalısın.
