Sosyal zeka nedir? Onu geliştirmenin 6 yolu

Sosyal zekaya sahip bireyler, diğer insanların nasıl hissettiklerini hissedebilirler. Sosyal durumlarda sezgisel olarak ne söyleyeceklerini bilirler. Daha büyük bir kalabalıkta bile kendinden emin görünebilirler. Bu tür becerilerin tümü sosyal zeka becerisi olarak adlandırılır.

Sosyal zekaya sahip bireyler, diğer insanların nasıl hissettiklerini hissedebilirler. Sosyal durumlarda sezgisel olarak ne söyleyeceklerini bilirler. Daha büyük bir kalabalıkta bile kendinden emin görünebilirler. Bu tür becerilerin tümü sosyal zeka becerisi olarak adlandırılır.

Sosyal zeka doğuştan gelen bir şey değildir. Sonradan kazanılır ve geliştirilebilir. Sosyal zeka, insanlarla olan deneyimlerden ve sosyal ortamlardaki başarı ve başarısızlıklardan öğrenilerek gelişir. Elbette onun belirli önemli yanları vardır.

Sosyal zeka nedir?

Sosyal zeka, başarılı bir şekilde ilişki kurma ve sosyal ortamlarda gezinme becerisidir. Toplum olarak genelde kitap zekası ve IQ’ya büyük önem veririz. Ancak ilişkilerimiz hayatımızın çok daha büyük bir bölümünü etkiler.

Güçlü sosyal ilişkiler kurmak gösterdiğin çabaya değecektir. Çünkü güçlü ilişkiler bağışıklık sistemini iyileştirir. Yalnızlık ve zayıf ilişkiler, stres, sağlık sorunları ve depresyonun en önemli kaynaklarından biridir. Ayrıca ilişkiler arkadaşlarından iş ortamına kadar hayatının her alanını etkiler.

Sosyal zekanın işaretleri nelerdir?

Sosyal açıdan zeki insanlar, başkalarıyla iletişim kurmalarına ve bağlantı kurmalarına yardımcı olan temel özellikleri sergilerler. Bunlar arasında etkili dinleme, konuşma becerileri, itibar yönetimi ve en önemlisi tartışma eksikliği gibi işaretler yer alır.

  • Etkili dinleme: Sosyal zekaya sahip bir kişi, yalnızca yanıt vermek için dinlemez. Aynı zamanda bir kişinin ne söylediğine gerçekten dikkat eder. Sohbetteki diğer kişiler anlaşıldıklarını ve bir bağlantı kurduklarını hissederler.
  • Konuşma becerileri: Hiç odada arı gibi çalışan birini gördün mü? Neredeyse herkesle bir tartışmayı sürdürmelerini sağlayan konuşma becerilerine sahiptirler. Bu konuşmalarda nazik, uygun, esprili ve samimidirler.
  • İtibar yönetimi: Sosyal açıdan zeki insanlar, diğer insanlar üzerinde bıraktıkları izlenimi dikkate alırlar. Sosyal zekanın en karmaşık unsurlarından biri itibar yönetimidir. Burada bir dengenin gerekli olduğunu unutmamak gerekir.
  • Tartışma eksikliği: Sosyal zekaya sahip biri, başka bir kişiyi kötü hissettirerek tartışmanın veya bir noktayı kanıtlamanın yapılacak yol olmadığını anlar. Başka bir kişinin fikirlerini düpedüz reddetmezler. Kişisel olarak aynı fikirde olmasalar bile onları dikkatlice dinlerler.

1. Sosyal zeka üzerinde çalışmalısın

Bazı insanlar gerçekten denemeden sosyal zeka geliştiriyor gibi görünürler Diğerleri ise onu geliştirmek zorunda kalırlar. Belirli stratejiler bir kişinin sosyal beceriler geliştirmesine yardımcı olabilir. Örneğin başlangıç için aşağıdaki adımları atmayı düşünebilirsin.

  • Çevrende ne olduğuna dikkat etmelisin: Sosyal açıdan zeki insanlar iyi gözlemci olurlar. Etrafındakilerden gelen ince sosyal ipuçlarına dikkat ederler. Hayatındaki birinin güçlü insan becerilerine sahip olduğunu düşünüyorsan, başkalarıyla nasıl etkileşime girdiklerine dikkat edebilirsin.
  • Duygusal zekayı geliştirmek için çaba gösterin: Sosyal zekaya benzese bile duygusal zeka daha çok kendi duygularını kontrol etmekle ilgilidir. Duygusal açıdan zeki bir kişi, sosyal bir ortamdayken hayal kırıklığı veya öfke gibi olumsuz duyguları tanıyabilir ve onları kontrol edebilir.
  • Kültürel farklılıklara saygı göstermelisin: Onları anlayabilmek için kültürel farklılıkları araştırmalısın. Çoğu insan, insan becerilerini ailelerinden, arkadaşlarından ve onları çevreleyen topluluktan öğrenir. Sosyal açıdan zeki bir kişi farklı insanların farklı tepkiler verebileceğini her zaman hesaba katar.
  • Aktif dinleme pratiği yapmalısın: Aktif dinleme gerektiren iletişim becerilerin üzerinde çalışarak sosyal zekanı geliştirebilirsin. Cevap vermeden önce başka birinin ne söylediğini düşünmek için kendine zaman ayırmalısın. Başkalarının söylediklerini dinlemelisin ve böylece anlattıklarının ardındaki gerçekleri anlayabilirsin.
  • Hayatındaki önemli insanları takdir etmelisin: Sosyal açıdan zeki insanların, kendileri için anlamlı olan insanlarla derin ilişkileri vardır. Eşin ve çocuklarının, arkadaşlarının veya iş arkadaşlarının duygularına dikkat etmelisin. Hayatındaki en yakın insanları görmezden gelmemelisin.

2. Sosyal zekayı geliştirmeye hazır olmalısın

Sosyal olarak garip veya kafanın içinde sıkışmış olabilirsin. Böyle kalmana pek gerek yoktur. Ben de yıllarca sosyal açıdan zeki değildim. Hala belirli problemlerimin olduğunu söyleyebilirim. Ama zaman içerisinde başkalarıyla iletişim kurma becerilerini geliştirmen mümkündür.

  • Kendini eşit görmelisin: Kimsenin senden büyük olmadığını ve hiç kimsenin daha küçük olmadığını aklında bulundurman gerekir. Hepimiz nefes alan canlılarız. Eğer birileri bir şekilde kendini senden güçlü görüyorsa bunun sebebi ona bunun için izin vermiş olabilir. Bu izni hemen ortadan kaldırmalısın.
  • İnsanlarla gerçekten ilgilenmelisin: Herkesin anlatacak bir hikayesi vardır. Gezegende milyarlarca insan bulunur ve hepsi çok çeşitli hikayelere sahiptir. Spot ışığını kendinden uzaklaştırıp onu başkasının üzerine koymalısın. Bunu doğru yaparsan başka arkadaşların ve tanıdıkların olacaktır.
  • İfade edici beden dili pratiği yapmalısın: Nasıl oturmalısın? Nasıl durmalısın? Nasıl yürümelisin? Ses tonun nasıl olmalıdır? Bunlar ve daha birçok faktör hesaba katman gereken şeylerdir. İletişimin çoğu sözsüzdür. Doğru sinyaller gönderdiğinden emin olmalısın.
  • Farklı insanlarla tanışmalısın: Sosyal açıdan zeki olmanın tek yolu dışarı çıkmak ve insanlarla etkileşim kurmaktır. Yeni insanlarla tanışmaya çalışmalısın. Senden daha farklı olan insanlarla tanışma şansının olması iyi bir şeydir. Bu seni sosyal olarak daha zeki olmaya zorlayacaktır.
  • Kötü insan gruplarından uzak durmalısın: Önemsiz ve olumsuz insanlarla dolaşırsan bu davranışı diğer etkileşim odaklı ifadelerinde görürsün. Bu yüzden kötü insan gruplarından uzak durmalısın. Kendine olan güvenini azaltmak istemiyorsan çevrende daha iyi insanların olmasına özen göstermelisin.

3. Dinleme konusunda uzman olmalısın

Dinleme çok önemli olmasına rağmen çoğumuzun sahip olmadığı bir beceridir. Modern dünyada yer alan sürekli dikkat edici şeyler birini bir dakika bile dinlemeyi zorlaştırır. Fakat etkili dinleme olmadan başkalarıyla derinlemesine bağlantı kurma şansın yoktur.

Derinlemesine bağlantı kuramazsan sonunda ilişkilerin güvensizliğin, çatışmanın ve nefretin ayırt edici özellikleri haline gelecektir. Durum böyle olmasına rağmen ilginç bir şekilde dinleme becerilerimizi geliştirmeyi düşünmeyiz. Çünkü zaten bu konuda iyi olduğumuzu düşünürüz.

Etkili dinleme, işitme ile aynı şey değildir. Etkili bir şekilde dinlediğinde, ne söylendiğini ve ne söylenmediğini anladığın varsayılır. Bunu beden dili, ses tonu, dil kullanımı ve daha fazlasını okuyarak yaparsın. Bu derin anlayışla, konuşanın bağlılığını elde etmen mümkün olacaktır.

  • Diğer kişi konuşurken onun sözünü kesmeye çalışmamalısın. Ayrıca, dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırmalısın. Gözlerini telefonundan, televizyondan veya dikkat dağıtıcı olabilecek diğer şeylerden ayırmalısın. Konuşan kişiyle göz teması kurmalısın.
  • Aktif dinleme pratiği yapmalısın. Aktif dinleme çok önemlidir ve sosyal zekanı geliştirecek en önemli etkenlerden biridir. Başka kelimelerle yazarak, sorgulama yaparak ve onaylamalar yaparak bu konuda kendini geliştirebilirsin.
  • Geri bildirimde bulunmalısın. Bunu başını sallayarak, gülümseyerek, konuşan kişiye doğru eğilerek ve onaylamak için kelimeler söyleyerek yapabilirsin. Bunun için mutlaka beden dilini okumayı öğrenmeli ve onu en iyi şekilde kullanmalısın.

4. Başkalarına saygı duymalısın

Hepimiz benzer bakış açılarına sahip olsaydık belki dünya daha iyi bir yer olabilirdi. Ama böyle bir dünyanın sıkıcı olacağını söylemek zor değildir. Şu anda bulunduğumuz yere ulaşmak için hepimizin farklı deneyimler yaşadığımızı kabul etmemiz gerekir.

Bazılarımız narsist toplumlarda büyüdük. Bazılarımız daha birlik halinde olan toplumda büyümeye çaba gösterdik. Kalabalığın arasından sıyrılmaya çalıştık. Bu tür farklılıklar hayatımızı tanımlar. Bu farklılıklar her zaman kendimizden farklı birilerini göreceğimiz anlamına gelir.

Bu nedenle başkalarına saygı duymalısın. Onların bakış açısına saygı duymaya çalışmalısın. Her zaman sen haklı olamazsın, her zaman bir başkası haklı olamaz. Bu nedenle haklı olduğunu varsayarak hareket etmek doğru değildir.

Bunun yerine açık fikirli olmalısın. Başkalarının söylediklerini dinlemelisin. Herkesin dinlenilme ve farklı görüşe sahip olma hakkı vardır. Haklı olsan bile kendini tutmalısın. Diğer kişiyle aynı fikirde olmadığını saygı çerçevesinde açıklaman gerekir.

5. Empati kurmayı öğrenmelisin

Empati hepimizde doğal olarak oluşur. Bununla birlikte, sürekli bir ölçekte ortaya çıkması söz konusudur. Yani bazılarının diğerlerine göre daha fazla empati kurması söz konusu olabilecektir. Örneğin, birisinin yüzüne top çarptığında birisi zıplarken öteki sadece irkilecektir.

Empati, güçlü ve anlamlı ilişkiler kurduğu için sosyal zekayı geliştirmek için harika bir araçtır. Bununla, diğer kişinin iç dünyasında ne hissettiğini anlamak için daha iyi bir konum elde etmiş olursunuz. Bu ona hızlı bir şekilde yardım etmeyi öğrenmeni sağlar.

Peki empati geliştirmeyi nasıl başarabilirsin? İlk adım duygularını kabul etmektir. Sadece ne hissettiğini anlayarak başkalarının ne hissettiğini anlamak mümkündür. Kalbin kırıldığında bu duyguyu kabul etmelisin. Mutlu olduğunda bunu da kabul etmelisin.

Bunu başardıktan sonra başkalarını anlamaya başlayabilirsin. Sizinle etkileşime girdiklerinde onları dinlemelisin. Neler yaşadıklarını hissetmeye çalışmalısın. İnsanların vücut dillerine bakarak onların ne hissettiklerini anlamayı deneyebilirsin.

6. Başkalarının onayına ihtiyaç duymamalısın

Başkalarının onayına ihtiyaç duymak hayatın için çok büyük bir sorundur. Seni sosyal zekanı geliştirmekten alıkoyacak en büyük problemlerden biridir. Bu sorun doğal olarak ortaya çıkar. İnsanların onayını almak kendini değerli, sevilen, akıllı, güzel vb. hissetmek demektir.

Kabul edilmezsen reddedilmiş olursun. Bu stresle sonuçlanır. Ama en önemlisi, kendine güvenin yerle bir olur. Bu sefer sevimsiz, aptal, çirkin vb. olduğunu düşünmeye başlarsın. Sonundan insanlardan kaçınmaya başlarsın.

Fakat, reddedilme gibi görünen şeyin genellikle reddedilme olmadığını anlamalısın. Yeni bir çalışan olarak, başkalarının seni sevmediğini fark edebileceğini hayal edebilirsin. Bunu ret olarak kabul edebilirsin. Ama bunun sebebi seni birer tehdit olarak görmeleridir.

Bunun için endişelenmek yerine herkesi memnun edemeyeceğini anlaman gerekir. Bazı insanlardan nefret edersin. Bazı insanlar yine senden nefret ederler. Bunun önüne geçebilmek pek mümkün değildir. Hayatın böyle bir şey olduğunu kabul etmelisin.

Paylaşmaya ne dersin?
Kaan Karadeniz
Kaan Karadeniz

İstanbul Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi bölümünden mezunum. Yazı yazmayı ve araştırma yapmayı seviyorum. Psikolog, terapist, astrolog veya yaşam koçu değilim. Hedefim insanların hayatlarına değer katabilecek bilgileri onlarla buluşturmaktır.

Yorum yapıp katkı sağla...